Tìm hiểu thuật ngữ: Ngày T+, Cổ tức & Margin

Theo Luật Doanh nghiệp 2020, cổ tức là khoản lợi nhuận ròng trả cho mỗi cổ phần, bằng tiền mặt hoặc tài sản khác từ nguồn lợi nhuận được giữ lại của công ty, sau khi đã thực hiện các nghĩa vụ về tài chính.

Khi công ty kinh doanh có lãi, một phần lợi nhuận này sẽ được tái đầu tư, còn phần lợi nhuận được chi trả cho cổ đông gọi là cổ tức. Có 2 hình thức chi trả cổ tức phổ biến nhất, đó là trả bằng tiền hoặc trả bằng cổ phiếu:

• - Trả cổ tức bằng tiền: Doanh nghiệp sẽ trực tiếp trả tiền mặt vào tài khoản cho cổ đông. 
• - Trả cổ tức bằng cổ phiếu: Cổ đông sẽ nhận được lượng cổ phiếu theo tỉ lệ quy định của tổ chức phát hành. Việc này khá phổ biến ở doanh nghiệp đang ở giai đoạn tăng trưởng cao, cần giữ lại lợi nhuận để mở rộng kinh doanh. 
• - Doanh nghiệp có thể trả cổ tức bằng tài sản khác là hàng hóa, thành phẩm, bất động sản hay các sản phẩm tài chính khác

Để nhận được cổ tức, nhà đầu tư cần nắm giữ cổ phiếu trước ngày giao dịch không hưởng quyền. Phần cổ tức thực nhận của nhà đầu tư sẽ phải trừ đi 5% thuế thu nhập cá nhân. Tức là nếu công ty trả cổ tức 1.000 đồng/cp, Nhà đầu tư sẽ nhận được 950 đồng/cp.

Việc chi trả cổ tức thể hiện công ty hoạt động đang có lãi. Điều này đem lại một nguồn thu nhập ổn định cho Nhà đầu tư.

Margin là gì?

Margin (hay giao dịch ký quỹ) là một thuật ngữ trong đầu tư chứng khoán đề cập đến việc nhà đầu tư có thể sử dụng khoản vay từ Công ty Chứng khoán và thế chấp khoản vay bằng chính cổ phiếu mà Nhà đầu tư đã mua.

Giao dịch ký quỹ là một đòn bẩy tài chính giúp Nhà đầu tư tối đa hóa cơ hội và gia tăng lợi nhuận lên gấp bội so với việc chỉ sử dụng vốn tự có. 

Nhà đầu tư được vay bao nhiêu tiền? Tỉ lệ Margin là bao nhiêu?

Số tiền Nhà đầu tư được vay tuỳ thuộc vào cổ phiếu đang nắm giữ, tùy từng thời điểm, tùy từng Công ty Chứng khoán, do đó tỷ lệ Margin cũng khác nhau.

Ví dụ: nếu Nhà đầu tư đang có tài sản là 100 triệu (cả cổ phiếu và tiền), Công ty Chứng khoán cho phép Nhà đầu tư mua đến 150 triệu, như vậy tỉ lệ Margin là 1:1.5. Nếu CTCK cho phép NĐT mua đến 200 triệu, thì tỉ lệ Margin là 1:2 và nếu CTCK cho phép NĐT mua đến 300 triệu, như vậy NĐT có được tỉ lệ Margin là 1:3.

Hiện nay, những cổ phiếu tốt nhất trên thị trường thì Ủy ban chứng khoán nhà nước cũng chỉ cho phép Công ty Chứng khoán cho Nhà đầu tư vay với tỉ lệ 50%, tức là Nhà đầu tư có thể sử dụng tỉ lệ Margin tối đa là 1:2. Tuy nhiên, một số CTCK lách luật cho phép Nhà đầu tư sử dụng tỉ lệ Margin cao hơn lên đến 1:3, thậm chí 1:4 khi Nhà đầu tư mua những cổ phiếu tốt mà CTCK có thể kiểm soát được rủi ro.

Thị trường ảnh hưởng như thế nào khi dùng margin?

Thị trường đang ở xu hướng tăng: Nếu nhà đầu tư đang dùng margin mà cổ phiếu tăng giá thì Nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận nhiều hơn, đồng thời giá trị tài sản ròng tăng lên. Nhà đầu tư có thể tiếp tục được mua thêm cổ phiếu để gia tăng lợi nhuận nhanh hơn.

Khi cổ phiếu giảm giá: Nếu nhà đầu tư đang sử dung margin mà cổ phiếu giảm giá thì lúc này giá trị tài sản ròng sẽ giảm tương ứng với tỉ lệ Margin mà nhà đầu tư đang sử dụng. Ví dụ, nếu nhà đầu tư dung tỉ lệ Margin 1:2 thì sẽ lỗ gấp 2 lần bình thường, dùng tỉ lệ Margin 1:3 thì sẽ lỗ gấp 3 lần bình thường.

Khi giá trị tài sản ròng bị giảm, CTCK sẽ yêu cầu nhà đầu tư thực hiện việc bổ sung thêm tài sản đảm bảo là tiền hoặc cổ phiếu chuyển từ CTCK khác về. Nếu nhà đầu tư không bổ sung thêm tài sản đảm bảo thì sẽ phải bán bớt cổ phiếu ra để giảm tiền vay, đưa tỉ lệ Margin về đúng quy định của CTCK. Đây cũng chính là tình trạng Margin Call mà nhà đầu tư sẽ phải đối mặt khi đầu tư chứng khoán mà sử dụng margin.

Công thức tính:

Giá trị chứng khoán ký quỹ bổ sung = (Tỷ lệ ký quỹ – Tỷ lệ ký quỹ duy trì ) / (1 – Tỷ lệ ký quỹ duy trì) x Tổng giá trị tài sản trên tài khoản giao dịch ký quỹ tính theo giá thị trường.

Hoặc:

Số tiền ký quỹ bổ sung= (Tỷ lệ ký quỹ – Tỷ lệ ký quỹ duy trì) x Tổng giá trị tài sản trên tài khoản giao dịch ký quỹ tính theo giá thị trường.

Trong thực tế, khi ngưỡng margin call xảy ra, CTCK có thể bắt đầu bán bất kỳ chứng khoán nào trong danh mục đầu tư của bạn mà không bắt buộc phải hỏi ý kiến của bạn trước.

Hiện nay, lãi suất cho vay ký quỹ của các CTCK giao động từ 11%-14%, như vậy nếu tỷ lệ lợi nhuận trên vốn đầu tư của nhà đầu tư không lớn hơn tỷ lệ lãi suất vay ký quỹ của các CTCK thì nhà đầu tư coi như bị thua lỗ. Mặt khác, tỷ lệ lãi suất này cũng chiếm một phần lớn trong lợi nhuận của nhà đầu tư nếu họ đầu tư có lời, vì vậy,  cách sử dụng hiệu quả đòn bẩy tài chính là khi trừ đi các chi phí lãi vay ký quỹ, nhà đầu tư vẫn có lợi nhuận và chỉ dùng khi thị trường rõ xu hướng và có chiến lược rõ ràng. Đối với những nhà đầu tư mới tham gia thị trường, cách tốt nhất là hạn chế dùng margin trong mỗi lần giao dịch, khi “tồn tại” ở thị trường được từ 3-5 năm thì mới nên sử dụng với tỷ lệ nhỏ và phải có chiến lược quản lý vốn, quản lý tài sản hợp lý trước khi vào lệnh.

Nên/Không nên sử dụng margin?

Việc dùng margin cũng như sử dụng một con dao hai lưỡi, mà dao hai lưỡi thì chỉ nên dành cho những người thật sự kinh nghiệm. Vì vậy margin chỉ hiệu quả cho những nhà đầu tư lâu năm, sẵn sàng chấp nhận rủi ro. 

• - Nên sử dụng margin khi Nhà đầu tư là một người có kinh nghiệm lâu năm. Nhà đầu tư chưa có kinh nghiệm thì không nên sử dụng.

• - Nên sử dụng margin khi thị trường có dấu hiệu tăng trưởng rõ ràng. Thị trường ở giai đoạn lình xình cũng không nên sử dụng margin.

• - Nên sử dụng margin trong các giao dịch ngắn hạn. Nếu đầu tư lâu dài thì margin không phải một lựa chọn khôn ngoan.

• - Nên dùng margin khi đầu tư vào các cổ phiếu có tính thanh khoản tốt như Cổ phiếu cơ bản, cổ phiếu Bluechip. Với các cổ phiếu có lợi nhuận quá thấp thì không nên dùng margin

Margin có thể giúp Nhà đầu tư gia tăng lợi nhuận một cách nhanh chóng khi cổ phiếu tăng giá nhưng cũng làm cho tài sản “bốc hơi” nhanh chóng khi cổ phiếu giảm giá. Do đó, nhà đầu tư khi lựa chọn công cụ này cần tính toán kỹ về thời điểm sử dụng cũng như phân tích chi tiết để lựa chọn được cổ phiếu tiềm năng nhất.